Ozeanoen nazioarteko eguna - Espezie berriak Euskadiko akuikultura jasangarrirako: korrokoiaren erronka eta aukera

Akuikultura eta arrantza gaur egungo elikagaien eskari gero eta handiagoaren erronkari aurre egin behar dioten bi jarduera osagarri dira. Baina, bi jardueren egoerak desberdinak dira, akuikulturaren erronkak hazkunde jasangarrirantz eta gizadiaren elikadurarako etorkizunerako proiekzio bikaina duen jarduera gisa finkatzera bideratzen diren bitartean, arrantzak zenbait kasutan aldi baterako gainditutako ekoizpen-sabaiaren azpitik egon behar du.

Munduko arrantza-ekoizpenak gora egin du azken bost hamarkadotan, eta elikadurarako arrain-hornidura % 3,2ko urteko batez besteko tasara hazi da, munduko biztanleriaren hazkunde-tasa (% 1,6) baino handiagoa. Hazkunde azkar horrek eta ustiaketa intentsibo eta kalitate baxukoak hainbat eragozpen eragin ditu ingurumenean eta gizartean, eta, ondorioz, oso gutxi onartzen dira, adibidez panga eta tilapiako kultiboak. Ustiategi estentsibo eta jasangarriek arazo hori arindu dezakete; zeren kalitatezko laborantza eskatzen duten eta ingurumena, ekoitzitako espezieak eta instalazioetako langileak errespetatzen dituztela ere.

Hala ere, akuikultura elikadura jasangarrian ezinbesteko lerro estrategikoetako bat izan dadin, ikerketan indartu eta inbertitu behar da, produktu gehiago garatzeko eta Euskadin jarduera ekonomiko eta enplegu berria sortzeko. Dena den, Euskadiko akuikulturaren egungo merkatua murritza da, eta ornamentazio-akuikulturako hainbat enpresatara (balio erantsi handikoak), amuarrainen arrain-haztegietara eta itsaso zabaleko muskuiluen ustiaketara mugatzen da.

Duela gutxi, mikroalgak eta makroalgak hazteko eta horien aprobetxamendu gastronomiko, kosmetiko eta bioteknologikorako ekimenak abiarazi dira. Merkatua errotik alda daiteke Lemoizko inauguratu gabeko zentralaren instalazioetan, Basordas kalan, akuikultura-polo bat sortzeko egitasmoa gauzatzen bada, eta prest egon behar gara. Hala, ezinbestekoa da akuikulturako ikerketa eta prestakuntza sustatzea. UPV/EHUk (Plentziako Itsas Estazioko zenbait ikerkuntza-taldek), Gaikerrek eta Mutrikuko Kardala LHko Zentroak hainbat urte daramatzate elkarrekin lanean mugilidoak hazteko sistema jasangarri bat garatzeko asmoz, eta bizi-zikloa ixten denetik hazkuntzarako baldintza egokietararte aztertuz: dentsitatea, tenperatura, iragazketa-sistemak, animalien ongizatea betetzen duten instalazioak, kultiboaren kalitatea bermatzen duen osasun-txartel bat garatzea, besteak beste.

Akuikultura elikadura jasangarrian ezinbesteko lerro estrategikoetako bat izan dadin, ikerketan indartu eta inbertitu behar da, produktu gehiago garatzeko eta Euskadin jarduera ekonomiko eta enplegu berria sortzeko.

Euskadin espezie hau masiboki kontsumitzen ez den arren leku kutsatuekin identifikatzen delako, Frantzian, Italian, Grezian eta Mediterraneoko beste herrialde batzuetan kontsumitzen ohi da. Horretaz gain, hedapenerako potentzial handia du, hazkunde azkarreko espezie bat delako (lupiaren antzeko koefizienteekin), gazitasun eta tenperatura tarte zabala onartzen duelako, eta, gainera, hazkuntzan oso erraz mantentzen delako. Alabaina, mugilidoak orojaleak izatea funtsezko faktorea da haien kultiboaren alde egiteko, arrain pelagikoen zenbait arrantzatatik datozen irinetan eta oliotan oinarritutako pentsuen eskaria murriztea ahalbidetzen baitu. Gaur egun pentsuetarako erabiltzen den harrapaketa guztien % 20ra irits daitezke eta arrantza horren kolapsoa ekar dezakete.

Urrats bat harago, ez da baztertu behar etorkizun hurbilean pentsuak mikroalgetatik eta intsektuetatik datozen lipido eta proteinen gehikuntzan oinarritzea, magnifikazio alternatibo, elikagarri, merkeago, jasangarriago eta ingurumenaren aldetik onuragarriagoa izanik. Laburbilduz, azken urteotan Eusko Jaurlaritzaren finantzazio publikoari eta ekintzaile pribatuen bultzadari esker lortu den ezagutza zientifikoa eta teknikoagatik potentzial handia antzematen zaio korrokoien hazkuntzari. Horrek guztiak korrokoia ez ezik, azaleratzen ari diren beste espezie batzuk inkorporatzea ere eta Euskadin akuikultura iraunkorrari bultzada ematea eragin dezake.